2 Gusht, 1460: Një Netë pa Gjumë në Krujë

Era e ftohtë e natës kruhet në fytyrën time ndërsa shkruaj këto fjalë. Zjarri në oxhak është zbehur, duke lënë vetëm një qiri të dridhur të ndriçojë faqet e këtij libri të vjetër. Jashtë, heshtja është e thellë, por heshtja e natës shqiptare është e rëndë, e ngarkuar me ankth dhe pritje. Ditët e fundit kanë qenë të mbushura me tensione, si një hark i tendosur gati të thyhet.

Venediku, ai qenësi i dyfytyrëshëm, vazhdon të luajë lojën e tij të rrezikshme. Fillimisht premtime mbështetjeje, tregti, flori… tani heshtje e thellë. Në sytë e tyre, shikoj vetëm interesin e tyre të pasur, jo fatin e Shqipërisë. Janë të trembur nga fuqia osmane, natyrisht, por edhe nga forca jonë, nga ajo flakë e lirisë që ende digjet në zemrat e shqiptarëve. Ata na shikojnë si një pengesë, jo si aleatë të vërtetë. Duhet të veprojmë me kujdes; besimi në venedikas nuk vlen më shumë se pluhuri i rrugëve të Venecias.

Në këshill, dje, debatet ishin të ashpra. Ballëkundrat midis krerëve të fisërisë janë bërë gjithnjë e më të dukshme. Disa, të lodhur nga lufta e gjatë, sheh paqe të pajtueshme me sulltanin. Të tjerë, kryesisht nga malësitë, janë të vendosur të luftojnë deri në fund. Unë, Gjergj Kastrioti, Skënderbeu, e di se çfarë duhet të bëj. Por të bindësh burra të ashpër, me vullnet të fortë por mendje të ngushta, është një punë e vështirë. Ata nuk shohin më tej se hundët e tyre, të verbër ndaj rrezikut të vërtetë që na pret nëse përulëm kokat para pushtuesit.

Më kujtohet një histori që më tregoi gjyshi im, një nga luftëtarët e mëdhenj të Gjergj Arianitit. Ai më rrëfeu për kohën kur Papa e kishte lënë vetëm Shqipërinë kundër turkut. Një histori e hidhur, e mbushur me sakrificë dhe heroizëm. Shqiptarët, edhe atëherë, luftonin për çdo copë toke të tyre, për çdo grimcë të lirisë së tyre. Ajo histori është pasqyra e sotmës. Nuk mund ta lejojmë që vitet e sakrificave, vitet e gjakut dhe djersës, të shkojnë dëm.

Sonte, ndërsa shikoj flakët që digjen në oxhak, kam pasur një ëndërr të çuditshme. Pashë veten të rrethuar nga ushtria osmane, një det i pafund i njerëzve, me shpata dhe shigjeta, por në vend të frikës, ndjeva një qetësi të pazakontë. Ndoshta, kjo është shenjë se beteja përfundimtare po afron. Një betejë që do të vendosë fatin e kësaj toke, të këtij kombi, të këtij populli.

Problemet e brendshme na shqetësojnë më shumë se sa ushtria osmane. Tradhtia është një armik më i rrezikshëm se pushka e një janiçari. Të bindësh njerëzit që të mos tradhtojnë është një luftë e heshtur, por e ashpër. Në sytë e tyre shoh shpresën, por edhe frikën. Frika nga humbja, frika nga vdekja. Detaje të vogla, fjalë të thëna gabim, një ulërimë në kohën e gabuar, mund të çojë te një rrëzim i madh.

E kuptoj, lufta ka çuar popullin tim në një gjendje të lodhshme. Ka shumë të vdekur, shumë të plagosur, shumë të varfër. Dhe çdo njeri ka të drejtën për të shpresuar në paqe. Por paqja nuk mund të jetë çmim i kapitullimit. Paqja nuk mund të jetë rezultat i dobësisë. Paqja duhet të jetë rezultat i forcës, i vendosmërisë. Nëse ne, në fund, do të bien në dorë të osmanëve, të paktën le të bien duke luftuar, duke u mbrojtur, duke treguar se Shqipëria nuk iu dorëzohet pushtimit lehtë.

Duhet të gjej një rrugë për të ribashkuar fisnikët, për t'i bindur se vetëm bashkimi i forcave tona mund të na shpëtojë nga rrëzimi i pashmangshëm. Duhet t'u tregoj se lufta nuk është vetëm për tokat tona, por për identitetin tonë, për gjuhën tonë, për traditat tona, për shpirtin tonë. Do të vazhdoj të luftoj deri në frymën e fundit.

Kjo natë e gjatë në Krujë po më lejon të reflektoj. Në ditët e ardhshme duhet të bëj disa vendime të rëndësishme. Një nga më të rëndësishmet është se si të riorganizoni ushtrinë tonë, të sigurohemi se kemi mjaft ushqime, armë dhe mbështetje. Një tjetër problem që më shqetëson është bashkimi i fisërisë tonë. Ata janë të ndarë, të zënë në grindje të vogla dhe në mosbesim reciprok. Kjo ndarje është armiku ynë më i madh. Do të përdor çdo mjet në dispozicion për të bashkuar popullin tim dhe të luftojmë së bashku kundër armiqve të përbashkët.

Nëse nuk arrij të krijoj një aleancë të fortë dhe të qëndrueshme, lufta do të jetë e pamundur. Dhe Shqipëria do të bjerë në duart e pushtuesve. Kjo nuk do të ndodhë! Nuk do ta lejoj. Do të bëj gjithçka që është e mundur, deri në frymën e fundit, për të mbrojtur tokën e atdheut tim.

Diell lind nesër, dhe me të, një ditë e re e betejës. Shpresoj se kjo ditë e re do të na sjellë sukses. Amen.